انکسار نور در چشم

منظور از انکسار در واقع مسیری است که شعاع ‏های نورانی از روی اشیای موجود در میدان بینایی ما تا تشکیل تصویر واضحی در داخل چشم‏ ها طی می‏ کنند. سیستم بینایی چشم ما بعد از دریافت نور و پردازش شعاع های نورانی به صورت امواج الکتریکی و سپس ارسال آن به سمت مغز، منجر به همان چیزی می‏ شود که ما به دیدن تعبیر می ‏کنیم.

عوامل مؤثر در انکسار نور و نمره چشم

شکل قرنیه، قدرت عدسی چشم و اندازه چشم عواملی هستند که مسوول واضح بودن تصاویر اشیا بر روی شبکیه می‏ باشند. برای اینکه فردی بدون عینک بتواند بینایی کاملی داشته باشد لازم است تمامی این اجزا در تناسب با یکدیگر باشند. در غیر این صورت عیوب انکساری شامل نزدیک بینی، دوربینی،آستیگماتیسم و پیرچشمی ایجاد می‏ شود.

عیوب انکساری با واحدی بنام دیوپتر اندازه‏ گیری می‏ شود. دیوپتر نشان‏ دهنده میزان نمره عینک شماست. هرچه میزان دوربینی یا نزدیک‏ بینی بیشتر باشد، نسخه عینک شما نمره بالاتری دارد.

دید 10/10 به چه معناست؟

دید بیماران با تابلویی شامل اندازه های مختلف حرف E در جهات مختلف اندازه‏ گیری می‏ شود. دید طبیعی دید 10/10 است. یعنی چنین فردی در فاصله 6 متری ردیف 10/10 را می بینید. دید 5/10 بدین معناست که فرد حداکثر این ردیف را از فاصله 6 متری می بینید در حالی که یک فرد طبیعی این ردیف را در فاصله 12 متری می بینید. به عبارت دیگر فردی با دید 5/10 نصف یک فرد طبیعی دید دارد.

نمره عینک

نمره عینک با 3 عدد مشخص می‏ شود: برای مثال شماره 0* 1/5 - 5- نمره یک عینک است. عدد اول نشان دهنده میزان دوربینی یا نزدیک بینی است. علامت جلویی آن نشان دهنده نزدیک بینی (علامت منفی) یا دوربینی (علامت مثبت) است. عدد دوم (1/5) نشان دهنده میزان آستیگماتیسم شماست. این عدد ممکن است با علامت مثبت یا منفی نوشته شود. عدد سوم (0) محور آستیگماتیسم را نشان می‏ دهد. برای مثال 0 نشان دهنده افقی بودن محور آستیگماتیسم است. بنابراین شماره 0* 1/5 - 5- بدین معناست که بیمار نزدیک بینی متوسط و آستیگماتیسم متوسط در محور افقی دارد.

انواع عیوب انکساری 

• نزدیک بینی ( میوپی ) 
  در این اختلال، به دلیل طولانی تر بودن قطر قدامی – خلفی کره چشم و یا افزایش انحنای قرنیه، تصویر اشیاء، جلوی پرده شبکیه تشکیل می شود و شما در مشاهده اشیاء دور دچار مشکل می شوید. این اختلال که اغلب ارثی می باشد معمولاً در سنین 8 تا 12 سالگی تشخیص داده می شود. در دوران بلوغ با افزایش رشد، شدت آن افزایش می یابد و در 20 تا 40 سالگی تقریباً ثابت باقی می ماند خطر مهم در این اختلال، به خصوص در نزدیک بینی شدید، جدا شدگی شبکیه است. 

• دور بینی ( هیپروپی )
   در این اختلال که ناشی از کوتاه بودن قطر قدامی- خلفی کره چشم یا کاهش انحنای قرنیه می باشد، تصویر اشیاء در پشت پرده شبکیه تشکیل می شود. فرد هم اشیاء نزدیک و هم اشیاء دور را تار می بیند، اما تاری دید نزدیک شدیدتر از تاری دید دور است. این اختلال که مانند نزدیک بینی، اغلب ارثی می باشد با افزایش سن و کاهش قدرت تطابق عدسی، تشدید می شود. 
   
• پیر چشمی 
  در سنین جوانی، عدسی چشم بسیار انعطاف پذیر بوده، قطر آن برای دیدن اشیاء دور و نزدیک به راحتی تغییر می کند. بعد از سن 40 سالگی، عدسی سفت تر می شود و قابلیت تطابق خود را از دست می دهد، در نتیجه فرد دیگر به راحتی قادر به مطالعه و انجام کارها از فاصله نزدیک نیست. این حالت پیر چشمی نامیده می شود که در غیاب سایر بیماری ها، یک حالت طبیعی تلقی می شود. ولی ممکن است همراه با سایر اختلالات از قبیل نزدیک بینی، دوربینی و یا آستیگماتیسم باشد. 
   
• آستیگماتیسم 
  آستیگماتیسم اختلال بسیار شایعی است و اکثر افراد درجاتی از این اختلال را دارند. آستیگماتیسم شدید در اغلب موارد ارثی است. قرنیه طبیعی صاف وگرد است و انحنای آن در همه محورها یکسان است. آستیگماتیسم معمولاً زمانی اتفاق می افتد که سطح قرنیه دارای انحنای غیر قرینه باشد. در این حالت به دلیل انکسار غیر قرینه امواج نورانی در قسمت های مختلف قرنیه، تصاویر بطور دقیق بر روی شبکیه متمرکز نمی شوند و هم تصویر اشیاء دور و هم اشیاء نزدیک، تارتر از حالت طبیعی به نظر می رسند. در این اختلال، قرنیه به جای حالت کروی شبیه مقطعی از توپ بیس بال می باشد، که این حالت، باعث می شود تا تصویر اشیاء، در دو نقطه جداگانه بر روی شبکیه تشکیل شود. 

روش های اصلاح عیوب انکساری 

• عینک 
  استفاده از عینک آسان ترین روش اصلاح عیوب انکساری است. تعویض نمره عدسی آن به راحتی انجام می گیرد ودر ضمن باعث محافظت چشم ها در مقابل نور خورشید نیز می شود. برای اصلاح پیر چشمی می توان از عینک های دو کانونی استفاده کد که قسمت پایینی آن برای مطالعه مورد استفاده قرار می گیرد. 

• لنزهای تماسی 
  در حال حاضر لنزهای تماسی متعددی در دسترس می باشند. انتخاب نوع مناسب لنز بستگی به نوع عیب انکساری و روش زندگی و فعالیت های معمول فرد دارد. 
  لنزهای تماسی و عینک با تمرکز نور بر روی پرده شبکیه باعٍث تصحیح بینایی می شوند. 

• ورزش های چشمی، ویتامین ها و قرص ها 
  شواهد علمی کافی مبنی بر موثر بودن این روش ها در بهبود نمره چشم وجود ندارد. 

جراحی عیوب انکساری 
اکثر روش های جراحی عیوب انکساری با اصلاح انحنای قرنیه ( پنجره شفاف جلوی چشم )، باعث بهبود بینایی می شوند. در درمان نزدیک بینی، با انجام جراحی، انحنای قرنیه کاهش یافته، قدرت انکساری قرنیه کم می شود و این مضوع باعث تشکیل تصویر بر وری پرده شبکیه می شود. در جراحی دوربینی نیز دقیقاً عکس این موضوع اتفلق می افتد. در آستیگماتیسم که انحنای قرنیه در یک جهت با جهات دیگر آن متفاوت است، جراحی باعث اصلاح انحنای قرنیه در محور آستیگماتیسم و یکسان شدن انحنا در همه محورها می شود.